Psychokosmetologia czyli holistyczne wsparcie organizmu w chorobach skóry

Wstęp

Czym jest stres? Z całą pewnością jest on nieodłącznym elementem naszego życia i bez wątpienia wywiera niekorzystny wpływ na homeostazę całego organizmu. Układ nerwowy oraz skóra wywodzą się z tego samego listka zarodkowego czyli ektodermy, a więc wykazują dużą współzależność i powinowactwo funkcjonowania. Sytuacje stresowe prowadzą do nagłego wyrzutu adrenaliny oraz kortyzolu przez korę nadnerczy, które oddziałują na układ nerwowy. Przez większość organizmów stan ten rejestrowany jest negatywnie choć zdarza się, że przy optymalnych warunkach mobilizuje nas do działania i sprzyja odnajdywaniu się w kryzysowych sytuacjach. Problem pojawia się wówczas kiedy narażeni jesteśmy na przewlekły, długotrwały stres. Dostępne badania naukowe potwierdzają pejoratywny wpływ stresu na przebieg dermatoz takich jak atopowe zapalenie skóry, łuszczyca oraz trądzik różowaty czy pospolity. Szkodliwe działanie stresorów może powodować świąd, wzmożoną reaktywność, a także nadmierną suchość skóry co z kolei prowadzi do pobudzenia aktywności gruczołów łojowych i zwiększonej produkcji sebum.

Choroby indukowane przez stres, które potęgują pogorszenie stanu skóry:

Niedoczynność tarczycy, Hashimoto

Choroba charakteryzuje się nadmierną suchością skóry wskutek uszkodzenia bariery hydrolipidowej. Zwiększona wrażliwość na odbierane bodźce powoduje patologiczną skłonność do podrażnień oraz tendencję do powstawania wyprysku. Wskutek spowolnionego metabolizmu oraz zaburzeń pracy wątroby, skóra staje się podatna na odkładanie karotenu i przybiera żółtawy odcień. Traci witalność stając się szara i matowa.

PCOS (Zespół policystycznych jajników)

Schorzenie endokrynologiczne charakteryzujące się między innymi podwyższonym poziomem męskich hormonów płciowych (androgenów). Te z kolei stymulują rozrost gruczołów łojowych przyczyniając się do powstawania zmian trądzikowych. Z dostępnych badań wynika, że podwyższony poziom kortyzolu w organizmie zwiększa wydajność osi podwzgórze-przysadka-nadnercza co w następstwie powoduje nadprodukcję insuliny w nadnerczach. Jajniki poddane nadmiernym stężeniom insuliny skutkują wzmożoną produkcją androgenów.

Insulinooporność

Charakteryzuje się obniżoną wrażliwością tkanek na działanie insuliny czyli hormonu odpowiedzialnego za regulację poziomu cukru we krwi. Przewlekle podniesiony poziom kortykosteroidów prowadzi z kolei do zwiększonego stężenia cytokin prozapalnych, które powodują indukcję lub zaostrzenie istniejących już dermatoz.

Hiperprolaktynemia

Choroba wynikająca z wadliwej pracy podwzgórza. Powoduje problemy z regularnością cyklu miesiączkowego, nadmiernym mlekotokiem, a finalnie może także prowadzić do niepłodności. Poziom prolaktyny wielokrotnie wzrasta w sytuacji przewlekłego stresu. Z dostępnych badań naukowych wynika, że u około 30% kobiet nawet kilkudziesięciokrotnie.

Choroby układu pokarmowego – tj. zakażenia pasożytnicze, infekcje bakteryjne oraz nieswoiste zapalenia jelit wpływają na zaburzenia mikroflory jelitowej. Zwiększona przepuszczalność błony śluzowej jelit sprzyja przenikaniu do krwioobiegu toksyn oraz drobnoustrojów. Wynikiem tego jest obniżenie odporności organizmu co w konsekwencji potęguje stan zapalny skóry.

Podsumowanie

Dermatozy wyzwalane oraz zaostrzane przez stres wymagają wielokierunkowego, holistycznego podejścia względem całego organizmu. Współczesne metody łączenia wiedzy z zakresu psychologii oraz kosmetologii przyczyniły się do stworzenia nowej dziedziny jaką jest psychokosmetologia. Dyscyplina ta usprawnia procesy terapeutyczne pacjentom, których choroby skóry nasilają się wskutek działania stresorów. Leczenie wspomagane jest różnymi technikami redukcji stresu począwszy od masażu czy medytacji przez aktywność fizyczną oraz jogę, skończywszy na terapii psychologicznej w połączeniu z zabiegami kosmetologicznymi. Choroby skóry nie tylko są indukowane przez stres ale także predysponują do zaburzeń zdrowia psychicznego, związanych z nieatrakcyjnym wyglądem. Niezwykle istotnym zagadnieniem pracy każdego specjalisty jest interdyscyplinarne podejście do każdego pacjenta. Tego nauczyła mnie wieloletnia praktyka zawodowa i takie stanowisko przyjmuje w indywidualnej pracy z Podopiecznymi w moim gabinecie.

Piśmiennictwo

1. M. Kolankowska – Trzcińska, Kosmetologia holistyczna – wstęp do psychokosmetologii
2. A. Zalewska-Janowska, Psychodermatologia w praktyce – studium przypadków ze zmianami skóry. Sztuka Leczenia 2011, 1-2:69-70.
3. https://www.cureus.com/articles/72488-dermatologic-manifestations-of-endocrine-disorders#!/ 19.03.2023
4. H. Błaszczyk, A. Zalewska-Janowska, Choroby skóry, Warszawa 2009, str. 12.
5. . Orłowski M., Kursa – Orłowska J., Adamski Z., Budowa prawidłowej skóry. Rozdział w: Dermatologia dla kosmetologów, Wydawnictwo Urban & Partner. Wrocław 2010, str. 3-7.
6. Samochocki Z., Choroby alergiczne skóry. Rozdział w: Dermatologia w praktyce. Red.: Błaszczyk – Kostanecka M., Wolska H., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, 2009 str.77-78
7. Lause M, Kamboj A, Fernandez E. Faith. Dermatologic manifestations of endocrine disorders. Transl Pediatr 2017, vol. 6(4): 300-312.
8. Pawlicka M., Wpływ stresu na wygląd skóry, Kosmetologia Estetyczna 4 / 2019 / vol. 8, s. 473-475.