Słońce i rak skóry – jaką rolę mogą w tym odgrywać kwasy omega-3?

Lato jest tuż za rogiem, temperatury gwałtownie rosną, a większość z nas spędza więcej czasu na świeżym powietrzu i na słońcu.

Powszechnie wiadomo, że słońce jest dla nas niezbędne. Na przykład do własnej produkcji w skórze hormonu słońca, witaminy D. A jednak są głosy, które ostrzegają przed opalaniem, ponieważ może to przyspieszyć rozwój raka skóry. Czy tak jest? Czy musimy się obejść bez ukochanych promieni słońca? Aby dojść do sedna tej sprawy, podsumowaliśmy poniżej wyniki dużej liczby badań i wyjaśniliśmy, w jakim stopniu słońce może być niebezpieczne lub pomocne oraz jak najlepiej zadbać o siebie latem.

Czynniki wpływające na rozwój czerniaka

Jak to często bywa w medycynie, istnieje nie tylko jeden, ale wiele czynników ryzyka czerniaka (czerniak złośliwy lub nowotwór złośliwy skóry). Nie ulega wątpliwości, że oparzenia słoneczne znacznie zwiększają ryzyko czerniaka. Ryzyko to zwielokrotniają szczególnie liczne lub ciężkie oparzenia słoneczne w młodym wieku [1]. Poniżej zestawiliśmy najważniejsze czynniki wpływające:

Promieniowanie UV

Promieniowanie ultrafioletowe (UV) jest najważniejszym czynnikiem ryzyka raka skóry. W solariach jest się narażonym na sztuczne promieniowanie UV. Pomimo nowoczesnych technik nie ulega wątpliwości, że opalanie się w solarium zwiększa ryzyko czerniaka [2]. Głównym źródłem naturalnego promieniowania UV jest słońce. Należy rozróżnić różne formy wykorzystania energii słonecznej:

Co ciekawe sporadyczne korzystanie ze słońca nie jest najlepszym, rozwiązaniem. Gdyż promieniowanie słoneczne o naprzemiennym natężeniu, czyli czasem dużo, potem znowu mniej słońca ma działanie zwiększające ryzyko raka skóry. Ponad 20 badań potwierdza 57% wzrost ryzyka dla osób narażonych na takie okresowo zwiększone promieniowanie słoneczne [3]. Przykładem może być osoba, która klasycznie siedzi w biurze w ciągu dnia i prawie nie przebywa na słońcu, a następnie udaje się na plażę na wakacje i całymi dniami wyleguje na słońcu. Skóra takiej osoby nie jest do tego przystosowana.

Ryzyko może być również zwiększone w zależności od rodzaju skóry i stopnia wrażliwości na światło. Chociaż osoby wrażliwe na światło często mają blond włosy i jasne oczy, nie jest to decydujące przy przypisaniu ich do typu skóry. Jedyną ważną rzeczą jest reakcja nieopalonej skóry na promieniowanie UV. Z badań wynika, że szczególnie narażone są osoby o rudych włosach o jasnej karnacji i niebieskich oczach, z dużą ilością piegów i czerniaków u członków rodziny [4].

Z drugiej strony, regularne opalanie wydaje się wręcz zapewniać ochronę. Wiele badań wykazało, że osoby regularnie opalające się mają o 27% mniejsze ryzyko zachorowania[3]. Są to na przykład regularne zajęcia, takie jak bieganie lub jazda na rowerze na świeżym powietrzu. Wiosną i latem skóra powoli przyzwyczaja się do narastającego promieniowania, co znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia czerniaka – ale w każdym przypadku należy unikać oparzeń słonecznych. Potwierdza to również fakt, że wskaźniki czerniaka w świecie zachodnim wzrosły w ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci, mimo że tylko około 10% populacji pracuje na zewnątrz.

Alkohol

Badanie z 2013 roku wykazało, że alkohol znacznie zwiększa ryzyko czerniaka [5]. Osoby, które spożywają więcej niż 50 g etanolu dziennie, co odpowiada około 4 kieliszkom wina, są uważane za szczególnie zagrożone. Zwiększa to ryzyko raka skóry nawet o 55%. Ale nawet umiarkowane picie, na przykład 2 napojów alkoholowych dziennie, zwiększa prawdopodobieństwo guza skóry o 18% w porównaniu z osobami, które są abstynentami. Za szczególnie niebezpieczne uważa się spożywanie alkoholu w połączeniu z ekspozycją na słońce. Podejrzewa się, że alkohol zmniejsza zawartość przeciwutleniaczy w skórze. Są one odpowiedzialne za neutralizację wolnych rodników, które powstają w wyniku ekspozycji na słońce i mogą uszkadzać skórę. Zbilansowana, zróżnicowana dieta z dużą ilością pokarmów roślinnych bogatych w przeciwutleniacze również powinna mieć działanie ochronne.

Witamina D

Paradoksalnie, dostatecznie wysoki poziom witaminy D zapewnia ochronę przed powstawaniem czerniaka i zwiększa szanse przeżycia w obecności czerniaka. Sugeruje to również, że umiarkowana, regularna ekspozycja na słońce jest korzystna dla zdrowia, ponieważ jest to własna produkcja hormonu słonecznego przez organizm. Jeśli nie jest to możliwe, poziom witaminy D można podnieść do normalnego zakresu stosując odpowiednie preparaty [6].

Omega-3

Przeciwzapalne, immunomodulujące działanie EPA i DHA jest również wykorzystywane w leczeniu innych chorób skóry, takich jak neurodermit (atopowe zapanienie skóry) i łuszczyca. Dobra podaż kwasów tłuszczowych omega-3 pochodzenia morskiego wiąże się również z mniejszym ryzykiem chorób onkologicznych. Ponadto w różnych badaniach wykazno chemoprotekcyjne i terapeutyczne działanie u pacjentów z rakiem. Wstępne badania pokazują, że EPA i DHA mogą zmniejszać wzrost komórek nowotworowych [7]. W badaniu klinicznym dotyczącym raka skóry z udziałem 79 uczestników zbadano, jak regularne spożywanie 4000 mg kwasów tłuszczowych omega-3 (EPA i DHA) dziennie, wpływa na odporność skóry na światło słoneczne. W tym celu osoby badane były naświetlane przez 8, 15 lub 30 minut światłem, które odpowiadało południowemu letniemu słońcu. Stwierdzono, że przy napromienianiu przez 8–15 minut światło oddziaływało na układ odpornościowy badanych z grupy z olejem rybnym o połowę mniej niż u osób z grupy porównawczej, które nie przyjmowały żadnego oleju rybnego [8].

Podsumowując, można powiedzieć, że kochane przez tak wielu słońce jest niezbędne, abyśmy mogli przetrwać, ale należy też uważać, aby cieszyć się nim z umiarem i pod pewnymi warunkami.

Bibliografia

1. Olsen CM, Zens MS, Green AC i in. Biologiczne markery ekspozycji na słońce i ryzyka czerniaka u kobiet: zbiorcza analiza kliniczno-kontrolna. Int J Cancer. 2011; 129 (3): 713-723.
2. Lazovich D, Isaksson Vogel R, Weinstock MA, Nelson HH, Ahmed RL, Berwick M. Stowarzyszenie między opalaniem w pomieszczeniu a czerniakiem u młodszych mężczyzn i kobiet. JAMA dermatol. 2016; 152 (3): 268-275.
3. Nelemans PJ, Rampen FH, Ruiter DJ, Verbeek AL. Dodatek do kontrowersji dotyczących ekspozycji na światło słoneczne i ryzyka czerniaka: podejście metaanalityczne. J Clin Epidemiol. 1995; 48 (11): 1331-1342.
4. Gandini S, Sera F, Cattaruzza MS, Pasquini P, Zanetti R, Masini C, Boyle P, Melchi CF: Metaanaliza czynników ryzyka czerniaka skóry: III. Historia rodziny, uszkodzenia spowodowane promieniami słonecznymi i czynniki fenotypowe. Eur J Cancer. Wrzesień 2005; 41 (14): 2040-59.
5. Darvin ME, Sterry W, Lademann J, Patzelt A: Spożycie alkoholu zmniejsza skuteczność ochrony sieci przeciwutleniaczy i zwiększa ryzyko oparzeń słonecznych ludzkiej skóry. Skin Pharmacol Physiol. 2013; 26 (1): 45-51.
6. Newton-Bishop, J.A., Beswick, S., Randerson-Moor, J., Chang, Y.-M., Affleck, P., Elliott, F.,… Bishop, D. T. (2009). Poziomy 25-hydroksywitaminy D3 w surowicy są związane z grubością Breslow w chwili prezentacji i przeżywalnością czerniaka. Journal of Clinical Oncology, 27 (32), 5439-5444.
7. Nikolakopoulou Z, Nteliopoulos G, Michael-Titus AT, Parkinson EK. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 selektywnie hamują wzrost nowotworowych keratynocytów jamy ustnej poprzez różną aktywację ERK1 / 2. Karcynogeneza. 2013; 34 (12): 2716-2725.
8. Pilkington SM, Massey KA, Bennett SP, i in. Randomizowane, kontrolowane badanie doustnych kwasów tłuszczowych omega-3 PUFA w indukowanej promieniowaniem słonecznym supresji ludzkiej skórnej odpowiedzi immunologicznej. W J Clin Nutr. 2013; 97 (3): 646-652. doi: 10,3945 / ajcn.112.049494