Toksykologia kosmetyków i jej przyszłość w rozwoju kosmetologii
Spis treści
Wstęp
Toksykologia kosmetyków to jeszcze mało popularny dział toksykologii, jednak coraz bardziej następuję rozwój w tym kierunku oraz jest to istotny dział dla przyszłości kosmetologii. Stawia na jakość i bezpieczeństwo produktów kosmetycznych, które są niezastąpionym elementem w pracy kosmetologa zarówno w profesjonalnych zabiegach kosmetologicznych jak i w odpowiedniej pielęgnacji domowej.
Współczesny rozwój toksykologii kosmetyków spowodowany jest coraz większą świadomością ludzi w zakresie bezpieczeństwa i ewentualnych szkodliwości stosowania surowców w produktach kosmetycznych. Wzrosło zainteresowanie, również pewnymi składnikami, w celu ich weryfikacji, wcześniej były stosowane bardzo powszechnie na szeroką skalę obecnie pewnych substancji unika się lub są ich większe ograniczenia.
Obecnie w literaturze fachowej, polskiej i anglojęzycznej brakuje oficjalnej definicji „toksykologii kosmetyków”. Jednak toksykologię kosmetyków należy rozumieć jako interdyscyplinarny dział toksykologii, którego zadaniem jest ocena bezpieczeństwa stosowanych substancji w preparatach kosmetycznych a także badania kontrolne bazując na aktualnych aktach prawnych.
Funkcja safety assessora
Specjalistą do oceny bezpieczeństwa kosmetyków jest Safety Assessor, który powinien przede wszystkim posiadać wiedze z ogólnej toksykologii. Zanim kosmetyki trafią do sprzedaży safety assessor wystawia raport bezpieczeństwa produktu kosmetycznego, który zawiera obszerną analizę dotyczącego danego produktu. Raport oceny bezpieczeństwa składa się z oceny bezpieczeństwa poszczególnych składników oraz informacji na temat bezpieczeństwa produktu kosmetycznego ogólnie. Struktura raportu obejmuję zarazem jakościowy i ilościowy skład produktu, którego celem jest dokładne przedstawienie składników i ich stężenia dla produktu całościowego i stężenia w surowcach. Dodatkowo trzeba uwzględnić funkcję każdej substancji. Kolejnym składnikiem raportu jest ocena właściwości fizycznych i chemicznych oraz stabilność produktu kosmetycznego. Następnie częścią raportu jest jakość mikrobiologiczna, informacje o opakowaniu, działanie produktu kosmetycznego oraz profil toksykologiczny oraz działania niepożądane i oświadczenie dotyczące bezpieczeństwa produktu kosmetycznego. Wymogiem wykonywania tego zawodu jest ukończenie studiów wyższych np. w dziedzinie farmacji lub toksykologii albo kierunek zbliżony. Dodatkowo safety assessor musi być na bieżąco z aktualną wiedzą i obowiązującymi przepisami prawnymi, które na bieżąco mogą się zmieniać.
Metody alternatywne w kosmetologii
Istotnym elementem rozwojowym w kosmetologii kosmetyków w krajach UE było wprowadzenie zakazu stosowania badań na zwierzętach z wykorzystaniem zwierząt laboratoryjnych, który obowiązuje od 11 września 2004 roku ( Dyrektywa Rady86/609/EWG w celu ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych i doświadczalnych). Metody alternatywne mogą zapewnić taki sam poziom informacji jak eksperymenty z wykorzystaniem zwierząt. Ideą tych metod jest zasada „3R”, której celem jest minimalne wykorzystanie zwierząt w doświadczeniach bez szkody na wyniki badań naukowych. Elementami tej zasady są: reduce ( zmniejszyć), refine ( udoskonalić), replace (zastąpić). Metody alternatywne to nie tylko metoda in vitro (m.in. hodowle komórkowe), ale również takie metody jak ex vivo (wyizolowane zwierzęce tkanki) oraz in silico (wykorzystanie metod stymulacji komórkowej).
Badania kosmetyków – mikrobiologia oraz badania z udziałem hodowli komórkowych
Produkty kosmetyczne są kupowane na szeroką skalę a producenci na bieżąco wzbogacają rynek o coraz to nowsze produkty. Zanim produkt trafi do obrotu musi przejść szereg istotnych badań, do których należy m.in. badanie mikrobiologiczne, fizykochemiczne, aplikacyjne i dermatologiczne.
Jednym z najważniejszych elementów kontroli jakości i bezpieczeństwa kosmetyków jest badanie mikrobiologiczne. Głównym celem tego badania jest ocena czystości mikrobiologicznej, poprzez wykrycie drobnoustrojów uznanych za groźne. Badania kosmetyków pod kątem czystości mikrobiologicznej mają decydujący wpływ na to czy dany produkt kosmetyczny będzie dopuszczony do obrotu.
Badana jest:
- Ogólna liczba drobnoustrojów (bakterie mezofilne oraz drożdże i pleśnie)
- Obecność Pseudomonas aeruginosa
- Obecność Staphylococcus aureus
- Obecność Candida albicans
- Obecność Escherichia coli
W badaniu mikrobiologicznym klasyfikujemy produkty na te, które są bardzo podatne na zakażenia czyli z wysoką zawartością wody a także produkty o obniżonej zawartości konserwantów oraz do pielęgnacji oczu i produkty przeznaczone dla pielęgnacji skóry dzieci. Druga grupa to produkty, które mają niskie ryzyko zakażenia mikrobiologicznego.
Badania z udziałem hodowli komórkowych z zastososowaniem w kosmetologii to badania umożliwiające nie tylko ocenę bezpieczeństwa stosowania produktów kosmetycznych, ale przede wszystkim umożliwiają ocenę aktywności innowacyjnych substancji mogących wpłynąć na rozwój chemii kosmetycznej, farmacji i kosmetologii nowoczesnej. W przypadku badań nad kosmetykami wykorzystuję się najczęściej komórki pobrane ze skóry, Pobieraną są m.in. fibroblasty i keratynocyty w zależności czy badane są kosmetyki będą pełnić funkcję ochronną czy produkty mają wpłynąć na procesy opóźniające starzenia się skóry. Melanocyty natomiast będą odpowiednimi komórkami do badań nad preparatami zmniejszającymi przebarwienia skóry.
Podsumowanie
Podsumowując, toksykologia pod kątem kosmetyków to nacisk na bezpieczeństwo, sprawdzenie i ocena istniejących wymogów oraz szereg prowadzenia istotnych badań. Wszystko to, ma na celu uniknięcie zagrożeń oraz wysoki poziom rozwoju. Toksykologia kosmetyków to przyszłość nowoczesnej kosmetologii.
Bibliografia
- www.kamiljurowski.com
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosmetycznych;
- Decyzja wykonawcza Komisji z dnia 25 listopada 2013 r. w sprawie wytycznych dotyczących załącznika I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 dotyczącego produktów kosmetycznych (2013/674/UE);
- K. Jurowski, W. Piekoszewski, „Toksykologia i ocena bezpieczeństwa kosmetyków”, PZWL, Warszawa 2019;
- Anna Kołodziejczak (red.), „Kosmetologia”, t. 2., 11. „Toksykologia i ocena bezpieczeństwa produktów kosmetycznych w zarysie”, 281-290, PZWL, Warszawa 2020.