Pacjent z chorobami tarczycy w gabinecie kosmetologa

Wstęp

Choroby tarczycy stanowią obecnie bardzo powszechny problem, częstotliwość ich występowania stale wzrasta. Szacuje się, że obecnie w Polsce 800 tys. osób choruje na Hashimoto, w tym 10 razy więcej kobiet niż mężczyzn. Średnio 1 na 10 kobiet boryka się z problemami tarczycy. Zaburzenia pracy tarczycy wpływają na tempo metabolizmu komórkowego, co przekłada się na pracę każdego narządu, również skóry. Pogarszający się stan skóry osób z dysfunkcjami tarczycy sprawia, że często szukają oni pomocy w gabinecie kosmetologicznym. Kosmetolog jest często pierwszą osobą, u której osoba z niezdiagnozowaną dysfunkcją tego narządy będzie szukała pomocy. Specjalista pracujący ze skórą powinien więc potrafić rozpoznać pierwsze sygnały mówiące o rozwijających się schorzeniach tarczycy.

Rozpoznaj alarmujące sygnały

Statystycznie co 4 klient zgłaszający się do gabinetu kosmetologicznego boryka się z problemami w funkcjonowaniu tarczycy. Część z nich trafia do nas z już rozpoznanym i leczonym schorzeniem. Inną grupą klientów będą osoby, które przychodzą szukać pomocy w związku z występującymi problemami skóry. Ci klienci w wywiadzie deklarują brak chorób.

Objawy, które powinny wzbudzić Twoją czujność już na etapie wywiadu to spadek energii, zmniejszona tolerancja na zimno, pogorszenie sprawności intelektualnej, spadek bądź przyrost masy ciała, mimo braku zmian w codziennej diecie, a także stany depresyjne. Łamliwe, suche, nadmiernie wypadające włosy, kruche paznokcie oraz mocno przesuszona skóra pięt. Wnikliwy wywiad obejmujący pytania o wszystkie te aspekty będzie kluczowy dla rozpoznania symptomów zaburzeń. Pamiętajmy, że klienci zgłaszający się do nas z problemem skóry twarzy nie koniecznie uznają za zasadne poinformowanie nas w wywiadzie o problemach stóp czy owłosionej skóry głowy. Dlatego tak istotne jest wnikliwe zadawanie pytań i łączenie wszystkich elementów.

Charakterystyczne cechy skóry klientów w przebiegu najpopularniejszych chorób tarczycy:

Diagnostyka laboratoryjna

W przypadku klientów z nierozpoznanymi chorobami tarczycy, u których podejrzewamy zaburzenia w tym obszarze kluczowe będzie zlecenie odpowiednich badań laboratoryjnych pozwalających ocenić pracę tego narządu. Do podstawowego panelu badań tarczycowych zaliczamy: TSH, FT3, FT4. Te badania to absolutne minimum, tylko pełen pakiet pozwoli na zobrazowanie pracy tarczycy. Pełen obraz pracy tarczycy uzyskamy po wykonaniu badań: TSH, FT3 i FT4, anty TPO, anty Tg, TRAB oraz USG tarczycy.

T3 i T4 to hormony produkowane przez tarczycę, to one stymulują tempo metabolizmu komórkowego, odchylenia ilości produkowanych hormonów będą odpowiednio spowalniać lub przyśpieszać tempo metabolizmu komórkowego. Najważniejszych hormonem tarczycy jest T3, należy on do nadrodziny hormonów jądrowych. Steruje ilością wyprodukowanej energii komórkowej ATP.

Analizując wyniki badań laboratoryjnych nie należy skupiać się wyłącznie na porównywaniu wskaźników do podanych norm laboratoryjnych. Alarmujące dla specjalisty powinno być TSH wykraczające poza normę funkcjonalną 2-2,5 μU/ml. W przypadku podwyższonego TSH rozszerzyć diagnostykę należy o poziom witaminy D3, gospodarkę cukrową, selen, jod, cynk, żelazo, B12 oraz panel wątrobowy. Wszystkie wyżej wymienione parametry będą przekładać się na zaburzenia wydzielania hormonów tarczycy.

Kolejnym analizowanym wskaźnikiem jest procentowa wartość hormonów T3 : T4. Wzór pozwalający obliczyć procentową wartość hormonów to:

(wynik badania – dolna granica): (górna granica – dolna granica) x 100 = wartość procentowa

Tak obliczamy procentową wartość trójjodotyroniny i tyroksyny. Procentowa wartość T3 i T4 powinna być zbliżona, najlepiej gdy w obu przypadkach wynosi powyżej 50%. Wartość poniżej tego poziomu powinna już być alarmująca. Świadczy ona o nieprawidłowej przemianie hormonów tarczycy. Jeśli T3 i T4 wyjdą poniżej normy może to wskazywać na choroby autoimmunologiczne i koniecznie należy rozszerzyć diagnostykę o poziomy przeciwciał.

Należy pamiętać, że choruje człowiek, a nie wyniki badań. Przesłanką do rozszerzonej diagnostyki pracy tarczycy, wizyty u specjalisty endokrynologa oraz badanie USG gruczołu tarczycowego, są odchylenia w wynikach podstawowych badań. Jeśli jednak klient w wywiadzie zgłasza omówione wcześniej sygnały alarmujące, a stan skóry wskazuje na dysfunkcję tego narządu należy zalecić rozszerzoną diagnostykę pomimo braku przesłanek w podstawowych wynikach badań.

Czynniki zaburzające pracę tarczycy

Wszystkie układy w organizmie człowieka działają jak naczynia połączone, praca jednego z nich przekłada się na funkcjonowanie pozostałych, nie inaczej jest w przypadku tarczycy. I tak praca tarczycy oddziałuje na układ trawienny, hormonalny, skórę, metabolizm lipidów, białek i cukrów oraz metabolizm komórkowy. Istnieje również szereg czynników, wpływających na powstawanie zaburzeń pracy tarczycy.

Pierwszym istotnym czynnikiem, który często obserwujemy u klientów, szczególnie tych zgłaszających się z problemem trądziku, są zaburzenia hormonalne. Najczęściej u tych klientów obserwować będziemy:

• wysoką prolaktynę – niedoczynność tarczycy powoduje wzrost stężenia prolaktyny,
• wysoki estradiol - blokuje FT4;

Hormon T4 konwertuje w aktywną formę T3 w wątrobie, nerkach oraz jelitach. Dlatego praca wszystkich tych narządów wpływa na prawidłowe funkcjonowanie tarczycy. 20% hormonu T3 przekształcana jest w jelicie, naruszenie mikrobioty jelitowej może zaburzać prawidłową pracę tarczycy. Do zaburzeń pracy tarczycy może dojść również w przebiegu SIBO, SIFO, zapalenia jelit, przesiąkliwego jelita, celiakii i wielu innych schorzeń tego układu. Jeśli zdiagnozowano jedną z tych dolegliwości pracować należy przede wszystkim nad uregulowaniem pracy jelit.

Kolejnym czynnikiem mającym istotny wpływ na zaburzenia pracy tarczycy jest źle skomponowana dieta. Obniżono wartość kaloryczna posiłków oraz dieta uboga w białko będzie skutkowała wzrostem stężenia TSH. Wynika to z przystosowania się organizmu do deficytów. Sytuacja ta w ma często miejsce u klientów przechodzących na dietę wegetariańską lub wegańską.

Stres to czynnik oddziałujący na funkcjonowanie wielu narządów w ciele człowieka. Długotrwały stres powoduje zakłócenia na osi podwzgórze – przysadka- nadnercza (oś HPA). Utrzymujący się wysoki poziom kortyzolu wpływa na procesy metaboliczne i zaburza prace tarczycy prowadząc do nadczynności lub niedoczynności tarczycy.

Znaczenie rytmu dobowego jest coraz mocniej podkreślane w kontekście zachowania zdrowia hormonalnego, jego rola okazuje się również bezcenna dla zachowania prawidłowego cyklu wydzielania hormonów tarczycy. Badania dowodzą, że wydzielanie tyreotropiny (TSH), hormonu przysadki, który stymuluje tarczycę do produkcji jej hormonów, wykazuje rytmiczność okołodobową. Nieprawidłowa higiena snu i brak rytmu dobowego przyczyniają się do ryzyka rozwoju między innymi chorób tarczycy.

Czynniki wpływające na zaburzenia pracy tarczycy:

• stres,
• zaburzenia rytmu dobowego,
• źle skomponowana dieta,
• zaburzenia pracy jelit, nerek, wątroby,
• zaburzenia hormonalne,
• niedobór selenu i nadmiar jodu,
• niedobór cynku, żelaza, witaminy D i B12;

Leczenie przede wszystkim, ale co jeszcze?

W celu poprawy stanu zdrowia osób z chorobami tarczycy konieczne jest wprowadzenie odpowiedniej farmakologii i ustabilizowanie wydzielania hormonów. Istotnym elementem, jest wyeliminowanie lub maksymalne zminimalizowanie czynników mających wpływ na pogarszanie funkcji tego narządu. Dbanie o rytm dobowy, umiarkowana aktywność fizyczna, unikanie stresu to zalecenia, które koniecznie powinien uzyskać klient, u którego doszło do zanurzeń wydzielania hormonów tarczycy.

Coraz więcej badań zaznacza istotny wpływ żywienia na występowanie i przebieg chorób tarczycy. Pokreślić tutaj należy, że zaburzenia tarczycy będą często występowały z zaburzeniami gospodarki glukozowo-insulinowej, nasilenie tych zaburzeń jest wprost proporcjonalne do nasilenia zaburzeń czynności tarczycy. Hormony tarczycy wywierają istotny wpływ na metabolizm glukozy, dlatego bardzo istotnym elementem będzie wprowadzenie diety o niskim indeksie glikemicznym.

Ze względu na fakt konwersji T4 do T3 zachodzącego w również w jelitach koniecznym elementem będzie dbanie o mikrobiotę jelitową. Świetnie sprawdzą się pokarmy bogate w probiotyki i postbiotyki. Niedobory białka i niska podaż kaloryczna będą pogarszać pracę tarczycy, dlatego istotna odpowiednia podaż wartościowego białka. Nienasycone kwasy tłuszczowe będą bardzo istotną rolę, szczególnie kwasy Omega 3. Ich niedobór będzie upośledzał działanie układu immunologicznego i wchłanianie substancji odżywczych.

Inaczej wyglądać będą zalecenia dla osób, u których wraz z zaburzeniami tarczycy zdiagnozowano choroby układu pokarmowego lub nietolerancję pokarmowe, u tych osób zalecać będziemy konsultację u specjalisty z zakresu dietetyki, w celu skomponowania indywidualnej diety.

Ponadto u osób chorujących na Hashimoto, pamiętać należy, że choroba ta ma podłoże immunologiczne, dlatego ze względu na przewlekły stan zapalny toczący się w organizmie dieta powinna mieć charakter przeciwzapalny. Zalecenia powinny obejmować eliminację glutenu, mleka krowiego, nasion roślin strączkowych i roślin psiankowatych.

Zalecenia żywieniowe dla osób z dysfunkcjami tarczycy:

• niskie IG posiłków,
• zwiększenie ilości białka w diecie,
• wysoka podaż NNKT,
• dla osób z chorobami autoimmunologicznymi dodatkowo: eliminacja glutenu, mleka krowiego, alergenów pokarmowych;

Suplementacja wspomagająca pracę tarczycy

Celem suplementacji jest uzupełnienie niedoborów i wyrównanie zaburzeń. Suplementacja jest cennym narzędziem w rękach kosmetologa. Odpowiednio dobrana może pozytywnie wpłynąć na tempo i efekty prowadzonych terapii. U klientów z zaburzeniami tarczycy istotne jest zrozumienie jak poszczególne zaburzenia przekładają się metabolizm i funkcjonowanie komórek skóry. W pierwszej kolejności suplementacja opierać powinna się o uzupełnienie niedoborów witaminowych. Należy pamiętać, że bezpieczna suplementacja to ta oparta o wyniki badań.

Kluczowe będzie zadbanie o odpowiedni poziom: jodu, miedzi, cynku, selenu i witaminy D. Istotnym elementem u osób z chorobami tarczycy będzie podaż NNKT szczególnie kwasów Omega 3. U osób z niedoczynnością tarczycy ze względu na spowolniony metabolizm komórkowy stosować możemy Koenzym Q10, kompleks witamin z grupy B oraz wyciąg z karczocha w celu wparcia pracy wątroby. U osób z nadczynnością tarczycy konieczne jest wsparcie mechanizmu antyoksydacyjnego. Zasadne będzie zalecenie suplementacji resweratrolu lub kurkuminy. Suplementację osób z chorobami autoimmunologicznymi wzbogacić należy o składniki przeciwzapalne, antyoksydanty i magnez.

Suplementacja w niedoczynności tarczycy:

• wsparcie pracy wątroby: ostropez plamisty, wyciąg z karczocha, algi,
• kompleks witamin z grupy B,
• witamina D – po uprzednim zbadaniu jej poziomu;

Suplementacja w nadczynność tarczycy:

• antyoksydanty: resweratrol, kurkumina,
• witaminy A, C, E;

Suplementacja w Hashimoto:

• antyoksydanty: resweratrol, kurkumina,
• NNKT (Omega 3),
• magnez,
• witamina D;

Podsumowanie

Klienci z chorobami tarczycy stanowią coraz szerszą grupę osób zgłaszających się do gabinetu kosmetologa. Motywacją do skorzystania z pomocy specjalisty jest pogarszający się stan skóry. Wśród najczęściej zgłaszanych problemów skórnych jest przesuszenie, przyśpieszone starzenie, rumień, obrzęki twarzy, przebarwienia i trądzik. Wnikliwy wywiad przeprowadzony przed rozpoczęciem terapii daje możliwość rozpoznania symptomów świadczących o rozwijających się dysfunkcjach tarczycy. Kosmetolog posiadać powinien wiedzę niezbędną do odczytania alarmujących sygnałów. Pokierować klienta na odpowiednie badania oraz zalecić wizytę u specjalisty, który pokieruje leczeniem. Rolą kosmetologa jest zaplanowanie terapii skóry z uwzględnieniem wpływu tarczycy na metabolizm komórek skóry, przeprowadzenie edukacji klienta w zakresie żywienia, higieny snu, aktywności fizycznej, a także zalecenie odpowiedniej suplementacji. Tylko takie działanie pozwoli na uzyskanie skutecznych efektów terapii zabiegowej.

Bibliografia

1. Olga Koczorowska-Talarczyk, Katarzyna Kordus: Wpływ choroby Hashimoto na skórę, włosy i paznokcie.
2. Anna Kostiukow1 , Marta Rosołek, Mateusz Romanowski, Ewa Ignaszak, Włodzimierz Samborski: Dieta jako istotny czynnik wspomagający leczenie choroby Hashimoto.
3. Karolina Gostyńska, Agata Kozioł, Wojciech Lewandowski: Wpływ choroby Hashimoto na mieszki włosowe u mężczyzn.
4. Anna Skrok, Anna Kozłowska: Rola zaburzeń hormonalnych tarczycy w nieprawidłowościach wzrostu włosów.
5. Agata Zejfer: Kompleksowa terapia problemów skórnych.