Zaburzenia gospodarki glukozowo-insulinowej, a wpływ na kondycję skóry

W dzisiejszych czasach coraz więcej osób boryka się z problemami związanymi z gospodarką glukozowo-insulinową, która odgrywa kluczową rolę w procesach metabolicznych, które mają bezpośredni wpływ na kondycję skóry twarzy oraz włosów. W normalnych warunkach, gdy rośnie poziom glukozy we krwi trzustka uwalnia insulinę, która działa na receptory komórek wprowadzając glukozę do komórki. Zaburzenia w jej działaniu doprowadzają do wielu komplikacji zdrowotnych jak hipoglikemia, hiperglikemia, hiperinsulinemia, insulinooporność oraz cukrzyca.

W tym artykule zostanie omówiony wpływ zbyt niskiego jak i wysokiego poziomu glukozy, insuliny oraz związanego z insuliną Insulinopodobnego czynnika wzrostu 1 (IGF-1) na problemy skórne.

Niskie poziomy glukozy (zdefiniowane jako stężenie glukozy we krwi poniżej 70mg/dL) mogą aktywować oś podwzgórze-przysadka-nadnercza. W odpowiedzi na niski poziom glukozy (stresor dla organizmu) podwzgórze uwalnia CRH, który pobudza przysadkę do wydzielania ACTH, który następnie stymuluje nadnercza do produkcji kortyzolu. W odpowiedzi na stres ogólnoustrojowy układ odpornościowy wytwarza cytokiny prozapalne jak TNF, Il-1 czy IL-6, które zaostrzają problemy skórne na podłożu zapalnym. Ponadto hormony CRH, ACTH, kortyzol mają receptory na komórkach skóry: keratynocytach, sebocytach, fibroblastach, komórkach tucznych, komórkach śródbłonka naczyń krwionośnych oraz melanocytach. Tym samym mogą powodować zmiany trądzikowe, zaostrzenie zmian zapalnych w tym AZS, ŁZS, gorszą regenerację skóry, nierówny koloryt, przyśpieszone starzenie czy suchość skóry.

Wysoki poziom glukozy (zdefiniowany jako stężenie glukozy we krwi powyżej 100 mg/dL na czczo lub 140 mg/dL po posiłku) pośrednio i bezpośrednio wpływa na problemy skórne. Po pierwsze wysoki poziom glukozy prowadzi do nadprodukcji wolnych rodników, gdy jest ich zbyt dużo w stosunku do ilości antyoksydantów dochodzi do stresu oksydacyjnego, który uszkadza m.in mitochondria, prowadząc do przyśpieszonego starzenia czy gorszej regeneracji skóry. Hiperglikemia wywołuje stan zapalny poprzez aktywację prozapalnych cytokin jak TNF-L, Il-6 czy IL-8 która poprzez przyciąganie neutrofili nasila zmiany zapalne na skórze. Kolejnym skutkiem podwyższonego poziomu glukozy jest glikacja czyli nie enzymatyczna reakcja przyłączenia wolnych cukrów do białek, lipidów, DNA, prowadząc do powstania końcowych produktów glikacji (AGE), które powodują uwalnianie cytokin prozapalnych i syntezę melaloproteinaz. Doprowadza to do utraty funkcji białek takich jak m.in kolagen, elastyna (następuje sztywnienie białek i utrata ich elastyczności co prowadzi do utraty jędrności, owalu i przyspieszonego starzenia a także zaczerwienienia skóry, ponieważ białka te budują również naczynia krwionośne, które stają się bardziej kruche), oraz keratyna (glikacja keratyny pogarsza kondycję bariery ochronnej prowadząc do zwiększonej utraty wody, zwiększonej przepuszczalności alergenów, zanieczyszczeń co nasila suchość, podrażnienie, egzemę czy AZS). Glikacji ulegają również lipidy takie jak ceramidy, wolne kwasy tłuszczowe czy cholesterol co prowadzi do dalszej dysfunkcji bariery ochronnej skóry. Efektem jest również gorsza regeneracja skóry.

Wysoki poziom insuliny (rozumiany jako poziom insuliny na czczo większy jak 10mU/ml, hiperinsulinemia oraz insulinooporność) jest szczególnie istotny w trądziku, wpływa na jego rozwój i intensywność zmian poprzez zwiększoną aktywność kinazy mTORC1. Enzym ten reguluje m.in wzrost, proliferację, ruchy komórki oraz szlaki sygnalizacyjne w tym szlak insulinowy. Zwiększona aktywność mTORC1 stymuluje proliferację keratynocytów oraz produkcję androgenów. Wysoka insulina również wpływa na jajniki stymulując je do produkcji androgenów, oraz hamują działanie aromatazy, czyli enzymu który przekształca testosteron w estradiol, co skutkuje jego mniejszym poziomem. Hiperinsulinemia bezpośrednio działa na receptory na komórkach skóry oraz aktywuje receptory IGF-1 na gruczołach łojowych, keratynocytach stymulując je do proliferacji i nadmiernej produkcji sebum oraz wzmożonej keratynizacji. IGF-1 również znacznie nasila syntezę testosteronu oraz DHEA i aktywuje śródskórne powstanie DHT z testosteronu poprzez zwiększenie aktywności enzymu 5-L-reduktazy, co prowadzi do powiększenia gruczołów łojowych, wzmożonego wydzielania sebum co przekłada się na łojotok oraz rozwój zaskórników i zmian zapalnych, również poprzez zwiększenie cytokin stanu zapalnego: Il-1, IL-6, IL-8 czy TNF-L. Wysoka insulina hamują również syntezę w wątrobie białka wiążącego hormony płciowe (SHBG) co przekłada się na większą ilość aktywnych hormonów we krwi, oraz obniża poziom białka wiążącego insulinopodobny czynnik wzrostu 3 (IGFBP3). Prócz nasilonego łojotoku oraz trądziku wysoka insulina wpływa na funkcję śródbłonka naczyń krwionośnych m.in poprzez wzrost produkcji tlenku azotu, powiązanego ze skórą naczyniową czy trądzikiem różowatym. Wysoki poziom insuliny może również objawiać się jako rogowacenie ciemne poprzez wpływ na nadmierne dzielenie się keratynocytów, w efekcie skóra staje się ciemniejsza i grubsza, zmiany te najczęściej występują na szyi, pachach, fałdach skórnych, czy okolicy łokci i kolan.

Podsumowując zaburzenia gospodarki glukozowo-insulinowej mogą wywierać wpływ na problemy skórne, dlatego ważna jest kontrola oraz prawidłowa diagnostyka, gdy chcemy znaleźć przyczynę problemów skórnych oraz zadziałać holistycznie w terapiach.

Źródła:

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38413177/
2. https://www.skintherapyletter.com/aging-skin/glycation/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32276734/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9131965/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9455095/
6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19709092/
7. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8854583/
8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24238328/
9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16537911/
10. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37929023/
11. Agata Zejfer, Anna Parzychowska-Parol, PZWL, Pielęgnacja okołozabiegowa, Diagnostyka, suplementacja i kosmetyka domowa, PZWL, Warszawa, 2023
12. Anna Kołodziejczak, Kosmetologia tom I, PZWL, Warszawa, 2019